Πιάσαμε πάτο. Το ακούς παντού, το διαβάζεις, το λες. Το αισθάνεσαι. Ελεεινολογείς, περιγράφεις τον πάτο, εξαιρείς τον εαυτό σου και την παρέα, συναντάς τοίχο, και συνεχίζεις τα ουίσκια και τις ρακές.
Ναι, πιάσαμε πάτο. Αλλά και δεν πιάσαμε. Τουλάχιστον, δεν πιάσαμε τώρα· τώρα το αντιλαμβανόμαστε, τώρα βλέπουμε τον βάλτο εν εκτάσει και εν τω βάθει· τώρα, εξαντλήθηκε η αυτοκοροϊδία. Ενα τυχαίο συμβάν, ένα γρανάζι κλώτσησε, μια μεταβλητή άλλαξε τιμή, και όλο το φράκταλ μετατοπίζεται και αποδομείται, όλο το σύστημα κλονίζεται. Ιδού η μία εκδοχή. Εξ ου και ο αιφνιδιασμός και ο θυμός και οι ιερεμιάδες.
Η άλλη εκδοχή: Στον πάτο δεν βρίσκονται όλοι. Ο βόρβορος της μιντιοδημοκρατίας δεν αγγίζει τους πάντες. Στις παρυφές, στις υπώρειες, σε μυχούς και κολπίσκους, σε σπηλιές και ξέφωτα, ανθούν υγιείς, κανονικοί άνθρωποι, νέοι και μεγαλύτεροι, αφοσιωμένοι στη δουλειά τους, τους φίλους τους, την οικογένειά τους, με αίσθηση του μέτρου και της φιλοδοξίας, που αγαπούν την τέχνη τους και τιμούν το επάγγελμά τους, επιστήμονες, δάσκαλοι, τεχνίτες, καλλιτέχνες, λειτουργοί, επιχειρηματίες. Δεν τους φωτίζει το πρόστυχο φως της δημοσιότητας· τους φωτίζει ένα μικρό εσώτερο φως, το δικό τους. Για να τους δούμε, πρέπει να βλέπουμε με τα μάτια μας, όχι με οθόνες και κάμερες.
Είδα τέτοιους ανθρώπους αυτές τις μέρες των κατεδαφίσεων – όταν βρίσκεσαι υπό πίεση, οι αισθήσεις οξύνονται. Είδα νέους ανθρώπους να παράγουν τέχνη, να δουλεύουν σκληρά, να ρισκάρουν τα λιγοστά τους χρήματα, όχι για το ψώνιο ούτε για την αρπαχτή, αλλά για την πίστη: ό,τι μπορεί να γίνει τώρα, ολίγο, μικρό, ταπεινό, κάνε το, όσο μπορείς, μην τ’ αφήνεις.
Ενα μπαρ που παίζει πρωτοποριακή μουσική και δίπλα του μια μικρή αίθουσα που φιλοξενεί λάιβ μουσικές, θέατρο, διαλέξεις, σεμινάρια. Μικρές κλίμακες, υψηλή αισθητική, άφθονη ενέργεια, αριστοκρατική σιωπή, και προπάντων πίστη και πράξη.
Στην καρδιά του ιστορικού κέντρου, πλάι στα παρατημένα πια εργαστήρια ραπτικής, στα υφάσματα, τα καναβάτσα και τις φόδρες, μέσα στη ζεστή ακόμη παράδοση των αρτιζάνων, των καλφάδων και των ζωηρών εμπόρων, οι νέοι καλλιτέχνες και entrepreneurs στήνουν τα δικά τους εργαστήρια, παράγουν παρόν και εκκολάπτουν μέλλον.
Η σκηνοθέτις Ιωάννα, οι ηθοποιοί και παραγωγοί Γιάννης και Ολγα, αυτές τις μέρες του πάτου, μου έδειξαν λίγο από αυτό το φως, την πίστη στο συμβάν της ζωής, στο διαρκές θαύμα της σχέσης, με μια μεταφορά: την εξόρυξη του μαρμάρου, της αδρανούς ύλης, και τη μεταμόρφωσή της: Περικαλλές άγαλμα εξεποίησ’ ουκ αδαής… Μάλλον ακριβώς διότι μιλούν γι’ αυτά τα τετριμμένα και μελό, ανασκάπτοντας τον Μπαρτ, τον Μπένγιαμιν, τον Ντοστογιέφσκι, αλλά και τον Ουελμπέκ και τη Σάρα Κέιν και τους Red Hot Chili Peppers και την electronica και την μπόσα νόβα.
Αλλά αυτό που πήρα δεν είναι τόσο το έργο τέχνης, η επιτυχία του ή η επιδιωκόμενη ποιότητά του· είναι η ενέργειά τους, η αύρα τους· αυτά με εγκαρδίωσαν, σε αυτά είδα τόσους και τόσους άλλους τριαντάρηδες που φεσώνονται, ρισκάρουν, δουλεύουν, δημιουργούν. Δεν κυνηγούν διορισμό, δεν περιμένουν επιδοτήσεις, δεν εκλιπαρούν χορηγούς· αυτοχρηματοδοτούνται, παράγουν, προχωρούν. Αυτά τα Ελληνόπουλα επικοινωνούν με ομότεχνους ανά τον κόσμο, ανταλλάσσουν εμπειρίες και υλικό, στήνουν οικοτεχνίες για τις μουσικές τους και τα θέατρά τους, γράφουν (ξανά!) ποίηση και στήνουν αναγνώσεις, καλλιεργούν και καλλιεργούνται. Μαθαίνουν πάλι να μιλούν ίσια και από καρδιάς· ο κυνισμός των νεόπλουτων του ’80–’90 δεν τους αγγίζει, δεν τους χάλασε. Πράττουν· δεν μυκτηρίζουν. Ζουν.
Αυτή η γενιά των σιωπηλών και άφθαρτων, των αφοσιωμένων στη ζωή και στη δημιουργία, δεν ξέρει τον πάτο. Αυτοί ανησυχούν λιγότερο απ’ όλους, γιατί τίποτε δεν τους χαρίζεται, κι όμως τα διεκδικούν όλα, και κερδίζουν το πολυτιμότερο: τη σχέση με τη ζωή, τη δυνατότητά της. Αυτοί οι άνθρωποι οι αθόρυβοι τραβούν τη χώρα μπροστά, όσο μπροστά μπορεί να πάει από τον πάτο που διαπιστώνουμε τώρα. Παράγουν καινοτομίες, τέχνη, γνώση, ηθική υπεραξία, κραδασμούς, καλοσύνη. Δεν φοβούνται τον πάτο
Είναι λίγοι. Και είναι πολλοί…Ένα βλέμμα,
