Ο Οργουελ ήταν ο πρώτος που κατάλαβε πως ο φασισμός δεν είναι -όπως επαναλάμβανε όλη η Αριστερά εκείνη την εποχή- ο καρκίνος του προηγμένου καπιταλισμού, αλλά μια άθλια διαστροφή του σοσιαλισμού. Η συμφωνία του Στάλιν με τους ναζιστές τον δικαιώνει, και εκπλήσσομαι που κανείς δεν τον είχε υποστηρίξει τότε. Ο Simon Leys θυμίζει πως ο συγγραφέας της “Φάρμας των Ζώων” και του “1984″ κατέληξε να αισθάνεται πραγματική αηδία για την πολιτική: “Αυτά που είδα στην Ισπανία και όσα γνώρισα από τη λειτουργία των αριστερών κομμάτων, με έκαναν να αποστραφώ την πολιτική”. Σήμερα, μια μερίδα της κοινής γνώμης θεωρεί τον Οργουελ αντικομμουνιστή. Κι όμως, δεν είναι έτσι: η εμπειρία του δίπλα στο αγγλικό προλεταριάτο θα έπρεπε να μας ανοίξει τα μάτια. Το “1984″ το έχουμε αφήσει πίσω μας, η πλήρης επικράτηση του Μεγάλου Αδελφού δεν έχει πραγματοποιηθεί, αλλά ποιος ξέρει τι θα γίνει στο μέλλον; Ισως να γίνεται τώρα αλλά με μια άλλη μορφή. Ο Οργουελ ήταν και παρέμεινε αριστερός. Ενοχλούσε τους φίλους του, όπως τον Cyril Connolly: “Δεν μπορούσε να φυσήξει τη μύτη του στο μαντίλι χωρίς να μιλήσει για τις συνθήκες εργασίας στη βιομηχανία των μαντιλιών”. Αριστεροί είμαστε όταν ασκούμε διαρκώς κριτική στον λόγο της Αριστεράς. Ολα βρίσκονται στον λόγο και αυτή είναι η μεγάλη εμμονή του Οργουελ, η οποία δεν περιορίζεται στην περιγραφή της περίεργης γλώσσας που μιλούσαν στη φανταστική χώρα, που εκτυλίσσεται η υπόθεση του “1984″. Η λογοτεχνία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, μιλά σωστά, αντιλαμβάνεται τον σταθερό σκοπό της εξουσίας: τη μηχανοποίηση της έκφρασης, την αναδιαμόρφωση του παρελθόντος, την καταστροφή της σκέψης, η οποία από μόνη της αποτελεί “έγκλημα”. Ο συγγραφέας είναι το μαύρο πρόβατο του ανοικτού ή συγκαλυμμένου ολιγαρχισμού. Εχει στη διάθεσή του υπερβολικές λέξεις, διαφορετικές απόψεις, αποχρώσεις, και θα υποκύψει στο “έγκλημα της σκέψης”. Είναι σίγουρο. Ο Οργουελ δίνει το εξής παράδειγμα: μπορείς να πεις πως ένας ταλαντούχος συγγραφέας είναι πολιτικός σου εχθρός, αλλά “το θανάσιμο αμάρτημα είναι να πεις πως αφού είναι πολιτικός εχθρός, είναι και κακός συγγραφέας”. Και προσθέτει: “Αν κάποιος μου πει πως δεν γίνεται τίποτε, του απαντώ απλά: διάβασε λογοτεχνικές σελίδες στον Τύπο της Αριστεράς”.
Ο Στάλιν ήταν δολοφόνος της Αριστεράς; Βεβαίως, και αυτός ο προμελετημένος φόνος, λίγο πολύ αποδεκτός και στη συνέχεια απωθημένος σε ολόκληρο τον κόσμο, συνεχίζει να στοιχειώνει την Ιστορία. Ο πρώτος τίτλος που είχε σκεφτεί ο Οργουελ για το “1984″ ήταν “Ο τελευταίος άνθρωπος στην Ευρώπη”. Ανώφελο να πεις πως ο Οργουελ -που πέθανε το 1950- απεχθανόταν τον Σαρτρ, ο οποίος ακόμη και έως το 1954 υποστήριζε πως υπήρχε πλήρης ελευθερία γνώμης στη Σοβιετική Ενωση.
Γιατί αυτή η αγάπη των διανοούμενων και των καλλιτεχνών προς τα ολιγαρχικά καθεστώτα; Ο Οργουελ το εξήγησε πολύ καλά, ως μια επιθυμία αντεκδίκησης προς την κοινωνία που δεν τους αναγνωρίζει όπως, αντίθετα, τους “μάνατζερ”, τάξη που συναναστρέφονται οι δικτάτορες. Ο Οργουελ, αυτός ο “συντηρητικός αναρχικός”, υπογραμμίζει μέχρι ποιου σημείου το μίσος του παρελθόντος, που θέλουμε να το εξαλείψουμε, συνοδεύει όλα τα αρνητικά και κατά βάθος πουριτανικά πάθη της βούλησης της εξουσίας: τον έλεγχο, την κυριαρχία, τον εξευτελισμό του άλλου, την επιθυμία να προκαλέσεις πόνο κ.λπ. Η αμείλικτη κυριαρχία του Μεγάλου Αδελφού, λέει, μπορεί να θριαμβεύσει παντού και όχι αναγκαστικά με βίαιο τρόπο».
Ας μην ξεχνάμε πως ο Οργουελ από νωρίς είχε ασπαστεί τη ρήση του λόρδου Acton, σύμφωνα με την οποία «η εξουσία διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα.
